نوروپاتی چیست
دیابت بر عملکرد حسی، حرکتی و اعصاب خودکار تاثیر می گذارد. نوروپاتی دیابتی یکی از شایع ترین عوارض میکروواسکولار دیابت است. این یک بیماری پیشرونده است و علائم با گذشت زمان افزایش می یابد. نوروپاتی زمانی اتفاق می افتد که سطوح بالای چربی یا قند در خون به اعصاب بدن آسیب می رساند.
درمان نوروپاتی دیابتی
چندین نوع نوروپاتی وجود دارد. برخی اعصاب محیطی را درگیر می کنند، در حالی که برخی دیگر به اعصاب هماهنگ کننده اندام های داخلی مانند قلب، مثانه و روده آسیب می رسانند. به این ترتیب، می تواند بر بسیاری از عملکردهای بدن تأثیر بگذارد. تقسیم بندی شامل نوروپاتی حسی – حرکتی و اتونوم می باشد. بیماران دیابتی ممکن است یک نوع یا انواع آن را مبتلا شوند.
نوروپاتی حسی شامل سه گروه:
- قرنیه دیستال
- نوروپاتی موضعی
- آمیوتروفی
نوروپاتی حرکتی با تحلیل عضلات و استخوان های پا از جمله عدم تعادل عضلانی و تغییر شکل ساختاری پا مانند پنجه انگشتان همراه است. نوروپاتی قرینه دیستال و پلی نوروپاتی شایع ترین انواع نوروپاتی هستند.
بیماران مبتلا به نوروپاتی قرنیه دیستال در اولین معاینه تا ۷۰ درصد کاهش درک دارند. در مقایسه با سایر عوارض مزمن دیابت، نوروپاتی با طول مدت ابتلا به دیابت و کنترل قند خون ارتباط نزدیکی دارد.
در هنگام تشخیص دیابت در حدود ۱۰ درصد از بیماران دارای علائم و یا شواهدی از نوروپاتی هستند، ۵۰ درصد بعد از گذشت ۲۵ سال مبتلا به آن خواهند شد. نوروپاتی حسی ۵۰ تا ۶۰ درصد از علل ایجاد زخم پای دیابتی نیز به حساب می آید. چرا که با ایجاد بی حسی و نقص در درک حس، بار و فشار اضافی به پا وارد می شود و زخم ها در نقاط تحت فشار ایجاد می شوند. خطر آمپوتاسیون پا ( قطع پا) در بیماران مبتلا به نوروپاتی در حدود ۱۵ درصد است.
انواع نوروپاتی
نوروپاتی محیطی : می تواند منجر به از دست دادن حس در پا شود. چهار نوع اصلی نوروپاتی می تواند بر سیستم عصبی تأثیر بگذارد. نوروپاتی محیطی به اعصاب منتهی به اندام های انتهایی (معمولا پا) تاثیر می گذارد.
نوروپاتی متقارن محیطی : پاها و دست ها را تحت تاثیر قرار می دهد. این شایع ترین نوع نوروپاتی دیابتی است.
نوروپاتی اتونومیک : این در اعصابی رخ می دهد که عملکردهای غیرارادی بدن مانند هضم، ادرار یا ضربان قلب را کنترل می کنند. نوروپاتی اتونومیک باعث شنت خون و اختلال در عملکرد غدد عرق و چربی می شود، که منجر به خشکی و پوسته پوسته شدن پوست می شود و پا در معرض ترک و شکاف قرار می گیرد.
نوروپاتی پروگزیمال : این نووپاتی به شاخه های عصبی خاصی در بدن مانند دیواره قفسه سینه یا پاها آسیب می رساند.
مونونوروپاتی : اینها می توانند بر هر عصب فردی تأثیر بگذارند.
علائم نوروپاتی
علائم و نشانه های نوروپاتی دیابتی معمولاً چندین سال طول می کشد تا ظاهر شوند. علائم و نشانه ها بستگی به نوع نوروپاتی و اعصابی دارد که بر آن تأثیر می گذارد، علائم نوروپاتی به نوع و اعصاب درگیر بستگی دارد. . علائم شامل احساس گزگز، مور مور شدن، سوزس و بی حسی در پا می باشد.
علائم نوروپاتی محیطی عبارتند از
- بی حسی
- درد و سوزن سوزن شدن و احساس سوزش در انگشتان پا و انگشتان دست شروع می شود و سپس تا پاها یا بازوها ادامه می یابد.
- از دست دادن تون عضلانی در دست و پا
- عدم توانایی در احساس گرما، سرما یا آسیب جسمی از دست دادن تعادل مفصل شارکو ، اغلب در پاها،
بیماران مبتلا به نوروپاتی حسی اغلب قادر به هماهنگی حرکات پیچیده مثل راه رفتن یا حفظ تعادل با چشم های بسته نیستند.
چندین روش غربالگری را می توان برای تشخیص نوروپاتی حسی به کار گرفت، از جمله: معایته بالینی سیستماتیک، آزمایش آستانه درک ارتعاش (VPT) و ارزیابی فشار با مونوفلامنت.
هنگامی که یک فرد نمی تواند گرما، سرما یا آسیب را احساس کند، این می تواند منجر به مشکلات جدیدی مانند زخم های عفونی یا دیابتی شود. به عنوان مثال، یک تاول روی پا ممکن است تبدیل به یک زخم بزرگ شود، زیرا فرد در مراحل اولیه احساس درد نکرده است. با پیشرفت عفونت، قانقاریا می تواند سبب مشکلات بزرگتری برای فرد شود. در نهایت ممکن است منجر به قطع عضو آسیب دیده شود.
نوروپاتی اتونومیک
نوروپاتی اتونوم در دیابت نوع یک و دو ایجاد می شود، اما بیشتر افرادی را درگیر می کند که بیست سال از ابتلا به دیابت آن ها گذشته و قند خون را به خوبی کنترل نکرده اند. نوروپاتی اتونوم در اثر دیابت سبب عدم آگاهی فرد از افت قند خون می شود.
اثرات نوروپاتی اتونومیک عبارتند از
- دل درد و نفخ
- حالت تهوع
- یبوست یا اسهال
- هیپوگلیسمی، که در آن فرد اثرات سطوح پایین قند را احساس نمی کند
- مشکل در صحبت کردن یا بلعیدن
- احساس سیری بعد از خوردن مقدار کمی غذا ۶.استفراغ چند ساعت بعد از غذا خوردن
- افت فشار خون ارتواستاتیک (وضعیتی)
- احساس سبکی سر و سرگیجه هنگام ایستادن ۹.ضربان قلب سریعتر از حد طبیعی
- تعریق بیش از حد، حتی در دمای سرد یا در حالت استراحت
- مشکلات مثانه، به عنوان مثال، مشکل در تخلیه کامل مثانه هنگام ادرار کردن، که منجر به بی اختیاری می شود.
- اختلال عملکرد جنسی در مردان و زنان
- افتادگی قابل توجه صورت و پلک ها انقباضات و ضعف عضلات
نوروپاتی پروگزیمال
می تواند منجر به درد در قسمت پایین بدن، اغلب در یک طرف و ضعف در پاها شود.
علائم نوروپاتی فوکال بسته به عصب آسیب دیده می تواند بسیار متفاوت باشد. نوروپاتی فوکال و نوروپاتی کرانیال هر دو می توانند منجر به اختلالات بینایی مانند دوبینی شوند. افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی اغلب تا زمانی که علائم پیشرفته‌تر نشده باشد متوجه نمی‌شوند که به آن مبتلا هستند.
تشخیص نوروپاتی
معاینه پا توسط افراد متخصص و پودیاتریست ها انجام می شود و ممکن است فشار خون بررسی شود. یک پزشک معاینه فیزیکی و معاینه پا را برای بررسی موارد زیر انجام می دهد
- رفلکس های مچ پا
- از دست دادن حس تغییرات در بافت پوست
- تغییر رنگ پوست
سایر آزمایشات ممکن است شامل بررسی فشار خون و نوسانات ضربان قلب باشد.
اگر پزشک به نوروپاتی دیابتی مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی مانند: الکترومیوگرام (EMG)، که فعالیت الکتریکی در عضلات را ثبت می کند . یک تست سرعت هدایت عصبی (NCV) که سرعت عبور سیگنال های القایی از اعصاب را ثبت می کند. علایم بیشتر انواع نوروپاتی دیابتی با گذشت زمان بدتر می شوند. اولین قدم برای افراد با هر نوع نوروپاتی این است که قند خون را در محدوده طبیعی کنترل و سطح فشار خون و کلسترول بالا را مدیریت کنند.
مدیریت سطح قند خون ، خطر نوروپاتی دیابتی را به حداقل می رساند.
بخش کلیدی درمان ، بر کاهش درد و مدیریت برخی از علائم تمرکز دارد. برخی از داروهای دارای تاییدیه و انواع فیزیوتراپی می توانند در کنار سایر درمان ها به کنترل درد نوروپاتی دیابتی کمک کنند. با این حال، آنها نمی توانند اعصاب را ترمیم کنند. افراد مبتلا همچنین باید از سیگار کشیدن خودداری کنند یا آن را ترک کنند .
داروهایی که می توانند به مدیریت درد کمک کنند عبارتند از
- داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
- اپیوئیدها
- داروهای مسکن غیر مخدر
نوروپاتی دیابتی می تواند منجر به تعدادی از عوارض پرخطر، از تغییرات ضربان قلب گرفته تا اختلالات بینایی شود.
عوارض احتمالی شامل از دست دادن حس در پاها است. این می تواند منجر به ناتوانی در احساس بریدگی یا زخم شود و در نتیجه ممکن است عفونت رخ دهد. عفونت درمان نشده در اندام می تواند منجر به نیاز به قطع عضو شود. عفونت های شدید مثانه و کلیه نیز ممکن است رخ دهد که باعث مشکلات سلامتی شود.
برای جلوگیری از عوارض نوروپاتی محیطی دیابتی، مراقبت خوب از پا ضروری است. افراد مبتلا به این عارضه باید هر روز پاهای خود را از نظر جراحت یا زخم بررسی کنند، سیگار کشیدن همچنین خطر مشکلات پا را در افراد مبتلا به انواع خاصی از نوروپاتی دیابتی افزایش می دهد. یک متخصص پا می تواند در مراقبت از پا کمک کند، و یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی می تواند در مورد ترک سیگار توصیه کند.
همچنین ببینید: مراقبت های پای دیابتی
نکته مهم در افراد با نوروپاتی دیابتی
در نوروپاتی اتونومیک به دلیل اختلال در سیستم تعریقی و غدد متابولیسمی افراد دیابتی دچار خشکی و ترک های پوستی در پا می شوند، بنابراین استفاده از پماد های مرطوب کننده و پانسمان های مناسب بسیار مهم است؛ حفظ رطوب کافی برای پاها و جلوگیری از ایجاد قارچ (قارچ پوستی) مهترین نکته در پیشگیری از ترک های پوستی و همچنین زخم های احتمالی می باشد.
با تشخیص زود هنگام و کنترل دیابت و عوامل خطر آن مانند : سیگار، الکل، افزایش فشار خون و… می توان از پیشرفت نوروپاتی دیابتی پیشگیری کرد و یا آن را به تاخیر انداخت.
کنترل دقیق قند خون در ۶۰ درصد موارد پیشرفت نوروپاتی را کاهش می دهد.