تب دنگی
- دنگی یک عفونت ویروسی است که از طریق نیش پشه های آلوده به انسان منتقل می شود.
- تقریبا نیمی از جمعیت جهان در حال حاضر در خطر معرض ابتلا به دنگی هستند و تخمین زده می شود که هر ساله ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیون عفونت ناشی از دنگی رخ می دهد.
- دنگی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان یافت می شود که خود اغلب در مناطق شهری و نیمه شهری وجود دارد.
- در حال حاضر بیش از ۱۰۰ کشور تحت تاثیر قرار گرفته اند که از این مناطق می توان به آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی، آفریقا و آسیا اشاره کرد. در ایران نیز در جنوب، جنوب غرب و مناطقی از شمال کشور گزارش شده است.
- دنگی در حال گسترش به مناطق جدید مانند اروپا و مدیترانه شرقی است.
- در حالی که اغلب غفونت های دنگی بدون علامت هستند یا صرفا بیماری خفیف ایجاد می کنند اما گاهی می توانند بسیار شدی باشند و حتی منجر به مرگ شود.
- پیشگیری و کنترل دنگی به کنترل ناقل بستگی دارد.
- شایع ترین علائم شامل تب، سر درد، بدن درد، حالت تهوع و راش پوستی می باشد.
- بیشتر افرا مبتلا در عرض ۱ تا ۲ هفته بهبود می یابند. برخی مبتلا به دنگی شدید هستند و نیازمند مراقبت و درمان در بیمارستان هستند.
- در موارد شدید دنگی می تواند کشنده باشد.
- با اجتناب از گزش توسط حشره ناقل می توان خطر ابتلا را به شدت کاهش داد.
- درمان خاص و قطعی برای دنگی وجود ندارد اما داروهای ضد درد و ضد ویروس از اساسی ترین درمان ها می باشد.
علائم تب دنگی :
معمولا ۴ تا ۱۰ روز بعد از عفونت شروع شده و ۲ تا ۱۰ روز طول می کشد. علائم شامل :
- تب بالا (۴۰ درجه سانتی گراد)
- سردرد شدید
- درد پشت چشم ها
- درد عضلانی و مفاصل
- تهوع
- استفراغ
- تورم غدد
- بثورات جلدی
افرادی که برای بار دوم آلوده می شوند بیشتر در معرض خطر دنگی شدید و حتی مرگ قرار می گیرند.
علائم شدید تب دنگی معمولا بعد از فروکش کردن تب ظاهر می شوند که شامل :
- درد شدید شکمی
- استفراغ مداوم
- اختلال تنفسی
- خونریزی لثه یا بینی
- خستگی و بی حالی شدید
- خون در مدفوع
- خون در استفراغ
- پوست سرد و رنگ پریده
تشخیص و درمان تب دنگی :
درمان خاص و قطعی وجود ندارد و تمرکز بر روی کنترل علائم درد است. استامینوفن اغلب برای کنترل درد استفاده می شود. افراد مبتلا به تب دنگی شی نیاز به مراقبت ویژه و بستری شدن در بیمارستان دارند.
با توجه به اینکه بثورات ناشی از گزش موجب خارش، سوزش و ایجاد زخم می شوند برای کاهش خارش و سوزش و تسریه درمان زخم های ناشی از گزش می توان از اسپری طباسپت استفاده کرد. طباسپت یک محلول آنتی سپتیک بر پایه PHMB می باشد که علاوه بر خواص ضد میکروبی و ضد ویروسی باعث کاهش التهاب، خارش و سوزش محل گزش می شود.
شیوع و همه گیری تب دنگی:
میزان بروز دنگی در دهه های اخیر به طور چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته است و موارد گزارش شده WHO از ۵۰۵۴۳۰ در سال ۲۰۰۰ به بالای ۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ گزارش شده است. بیشترین تعداد موارد دنگی در سال ۲۰۲۳ ثبت شده است که بیش از ۸۰ کشور را تحت تاثیر قرار داده است. در سال ۲۰۲۳ انتقال مداوم منجر به افزایش تاریخی بیش از ۶.۵ میلیون مورد و بیش از ۷۳۰۰ مرگ ناشی از دنگی گزارش شده است.
عواملی که باعث افزایش خطر گسترش اپیدرمی تب دنگی می شود شامل موارد زیر است :
- تغییر توزیع ناقلین ( عمدتا پشه های aedes albopictus و aedes aegypti )
- تغییرات آب و هوایی که منجر به افزایش دما و بارندگی و رطوبت می شود.
- بی ثباتی های مالی، اقتصادی و سیاسی کشور ها
راه های انتقال تب دنگی :
-
انتقال از طریق نیش پشه :
ویروس دنگی از طریق نیش پشه های ماده آلوده به ویژه پشه aedes aegypti به انسان نتقل می شود. گونه های دیگر در جنس aedes نیز می توانند به عنوان ناقل کمک کنند. باید توجه داشت که زمانی که پشه آلوده شود می تواند ویروس را تا پایان عمر خو منتقل کند.
-
انتقال از انسان به پشه :
پشه ها می توانند توسط افرادی که ویروس دنگی دارند آلوده شوند. انتقال از انسان به پشه می تواند تا ۲ روز قبل از اینکه فرد علائم بیماری را نشان دهد و تا دو روز بعد از رفع تب رخ دهد.
-
انتقال از مادر به جنین :
شواهدی وجود دارد که مادران مبتلا به بیماری دنگی می توانند در دوران بارداری و یا زایمان به فرزند خود انتقال دهند.
پشه آئوس چه شکلی دارد؟
- بدنی سیاه با نوار های سفید روی پاها
- حدود ۴ تا ۷ میلی متر قطر دارد
پیشگیری و کنترل تب دنگی :
پشه هایی که دنگی را انتقال می دهند غالبا در طول روز فعال هستند پس محافظت از خود در برابر نیش پشه مهم ترین عامل پیشگیری می باشد. موارد زیر نیز می تواند کمک کننده باشد :
- پوشیدن لباس هایی که تا حد امکان از بدن محافظت می کند.
- استفاده از پشه بند به خصوص زمانی که در طول روز نیاز به استراحت و خواب دارید.
- نصب توری برای پنجره ها
- مواد دافع حشرات
در صورت ابتلا موارد زیر را انجام دهید :
- به خوبی استراحت کنید.
- به مقدار کافی مایعات مصرف کنید.
- از استامینوفن برای کنترل درد استفاده کنید.
- از مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن و آسپیرین خودداری کنید.
- از اسپری طباسپت در محل گزش و بثورات جلدی استفاده کنید.
